თბილისის (ჯუმა) მეჩეთი

თბილისის (ჯუმა) მეჩეთი დღეისთვის შემორჩენილი ერთადერთი მუსლიმური სალოცავია ქალაქში. მას ხანგრძლივი ისტორია აქვს.

ძველ თბილისში, აბანოთუბანში, ნარიყალას ციხე-სიმაგრის ძირში, ბოტანიკურის ქუჩის ბოლოს მდებარეობს.

ჯუმა მეჩეთი 1723-35 წლებში ოსმალებმა ააშენეს, რომლებსაც იმ დროს თბილისი ეკავათ. 40-იან წლებში სპარსელებმა დაანგრიეს კიდეც, აღდგენა კი მხოლოდ XIX საუკუნის შუა წლებში მოხერხდა.

აგურით ნაშენი მეჩეთი დამრეც ფერდობზე დგას. გრძივ კედლებზე შიესრულ თაღოვანი სარკმელებია. მის არქიტექტურაში შერწყმულია ნეოგოთური და ისლამური ელემენტები. კარიბჭეზე რვაწახნაგა მინარეთია აღმართული, რომელიც შორიდანვე იქცევს ყურადღებას და სხვადასხვა რაკურსიდან განსხვავებულად აღიქმება.

მლოცველები უხმაუროდ იხდიან ფეხსაცმელს, აწყობენ თაროებზე და სუფთა სამლოცველო დარბაზში შედიან.

ამჟამად თბილისში მცხოვრებ მუსლიმ მორწმუნეთა ორი ნაწილია – სუნიტები და შიიტები. სუნიტების მეჩეთი თბილისის ერთადერთი მოქმედი მეჩეთია. ის ემსახურება როგორც სუნიტური, ისე შიიტური მიმართულების მუსლიმებს. ისინი ალაჰისადმი ლოცვას ერთად აღავლენენ, რაც არც ისე გავრცელებული ფორმაა მსოფლიოში.

თავდაპირველად მეჩეთი გაყოფილი იყო შავი ფარდით, რომლის ერთ მხარეს სუნიტები და მეორე მხარეს შიიტები ლოცულობდნენ. დღეს მეჩეთი ყველასთვის ერთნაირად გახსნილია. აქ იერარქიული საფეხურებიც გაყოფილია სუნიტებსა და შიიტებს შორის.

თბილისის მეჩეთი ექვემდებარება აზერბაიჯანის მუფტის.

თბილისის მეჩეთში პარასკევის ტრადიციულ (ჯუმის) ლოცვას პანდემიამდე ასობით უცხოელი მუსლიმიც ასრულებდა, ადგილობრივებთან ერთად. აქ სრულდება ბაირამის სადღესასწაულო ლოცვებიც, აღინიშნება ყველა რელიგიური დღესასწაული და მნიშვნელოვანი დღეები, ასევე მუჰარრემის თვეში ქერბელას შაჰიდების საპატივცემულოდ სამგლოვიარო რიტუალები ტარდებოდა.

ჯუმა მეჩეთი არაერთი მიზეზის გამო არის უნიკალური, ერთ-ერთი სწორედ ეს ორი მიჰრაბი ანუ სალოცავი ნიშაა. ისინი მუსლიმთა წმინდა ქალაქ ქააბისკენ არის მიმართული და საითაც მლოცველი უნდა იყურებოდეს ლოცვისას. (დარბაზში ასეთი ორია).

მეჩეთთან მოქმედებს ასევე "მედრესე" – მუსლიმური რელიგიური სკოლა.

ქალები კაცებისგან განცალკევებით, სხვა დარბაზში იკრიბებიან და იქ ლოცულობენ.

კვადრატული ფორმის ქვები, რომლებიც სვეტზე კიდია- ეს მექიდან ჩამოტანილი სალოცავი ქვებია, რომლებსაც ნამაზისას შუბლზე იდებენ.

ავტორები: სალომე ამირიძე, ქეთი მაისურაძე.